De Autoriteit Consument en Markt (ACM) heeft aangekondigd een uitgebreid onderzoek te starten naar de prijzen van dagelijkse boodschappen in Nederland, nadat signalen binnenkwamen dat consumenten mogelijk meer betalen dan in omliggende landen. De stap volgt uit zorgen over concurrentievervalsing en het risico dat consumentenbelang onvoldoende wordt beschermd. De toezichthouder zal de markt breed in kaart brengen, schakels in de keten tegen het licht houden en waar nodig maatregelen treffen om eerlijke concurrentie te bevorderen en de positie van consumenten zichtbaar te versterken, zodat vertrouwen in de supermarktsector kan groeien.
De ACM is een onafhankelijke toezichthouder die eerlijke markten en consumentenbescherming bevordert door onderzoek te doen naar prijsafspraken, misbruik van marktmacht en het functioneren van ketens. De organisatie grijpt in wanneer spelregels worden overtreden en stimuleert transparantie, zodat bedrijven eerlijk concurreren en consumenten betere keuzes kunnen maken op basis van heldere informatie.
Het onderzoek richt zich op het verklaren van prijsverschillen en op de factoren die deze verschillen aanjagen. De ACM wil consumenten en bedrijven duidelijkheid geven over de manier waarop prijzen tot stand komen, zodat keuzes beter onderbouwd zijn en de marktdynamiek eerlijker en stabieler wordt, ook wanneer kosten in de keten fluctueren.
De toezichthouder bekijkt daarnaast of meer openheid in de keten kan leiden tot eerlijkere concurrentie in de sector. Dat kan betekenen dat supermarkten en hun leveranciers verplicht worden transparanter te zijn over prijsafspraken, marges en financiële stromen, zodat oneigenlijke prikkels sneller zichtbaar worden en misstanden eenvoudiger zijn te herstellen.
Veel mensen vinden het belangrijk dat boodschappen betaalbaar blijven, zeker nu vaste lasten stijgen en budgetten onder druk staan. De ACM houdt toezicht op de markt om te borgen dat prijzen eerlijk tot stand komen en dat consumenten waar voor hun geld krijgen, met ruimte om te kiezen tussen merken, formules en prijsklassen.
Content:
Signalen van hogere prijzen
Volgens de ACM zijn sommige producten in Nederlandse supermarkten duurder dan in Duitsland en België, al is nog onduidelijk welke componenten daarvoor het meest verantwoordelijk zijn. Het onderzoek moet uitwijzen in hoeverre lokale kosten, contractafspraken en marktomstandigheden dit verschil verklaren en of bijsturing nodig is.
Belastingen drukken zichtbaar op de eindprijs, omdat tarieven per land verschillen en direct doorwerken op kassabonnen. Transportkosten spelen eveneens mee, zeker wanneer Nederland producten van ver haalt of wanneer logistiek is verstoord, waardoor de totale kostprijs oploopt en prijspieken kunnen ontstaan.
Ook loonkosten in retail wegen mee in de prijs. In landen met hogere lonen stijgen de operationele kosten van supermarkten, wat zich vaak vertaalt in hogere consumentenprijzen, zeker bij arbeidsintensieve processen zoals versverwerking, vulwerk en service op de winkelvloer.
De schaal van de markt is een andere factor. Duitsland heeft een grotere bevolking en meer afzetvolume, waardoor producenten efficiënter kunnen draaien en schaalvoordelen kunnen benutten. Dat leidt geregeld tot lagere prijzen per product en scherpere aanbiedingen in de schappen.
De beschikbaarheid van lokale producenten en regionale ketens beïnvloedt eveneens de prijsontwikkeling. Deze en andere elementen worden door de Autoriteit Consument & Markt onderzocht om helder te krijgen hoe prijsverschillen ontstaan en of er sprake is van oneerlijke verschillen die ingrijpen noodzakelijk maken.
Vergelijking met buurlanden
Veel Nederlanders ervaren dat boodschappen in Duitsland vaak voordeliger zijn, vooral bij verse producten zoals groente en fruit, waarbij de combinatie van aanbod, promoties en schaalgrootte zichtbaar in het voordeel van de consument uitpakt.
Merkproducten zijn in België geregeld scherper geprijsd, waardoor grensboodschappen populair blijven bij Nederlanders die de verschillen in de praktijk merken. In regio’s nabij de grens is dit al jaren zichtbaar in koopstromen en winkelgedrag.
Belgische supermarkten hanteren daarnaast andere kortingsstrategieën en spreiden promoties vaak gelijkmatiger over het jaar. Dat levert extra voordeel op voor consumenten die gericht inkopen, terwijl prijsvolgers profiteren van een constanter promotieritme.
Nederlandse supermarkten benadrukken dat zij streven naar concurrerende prijzen en een aantrekkelijk promotiebeleid. Toch ervaren klanten dat dit niet altijd lukt, vooral bij bekende merkproducten en specifieke categorieën, waardoor de prijsverschillen in het oog blijven springen.
Uit gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat deze verschillen al langer onderwerp van studie zijn. Het nieuwe ACM-onderzoek bouwt daarop voort en moet nauwkeuriger inzicht geven in de factoren achter prijszetting en in de drijfveren van grensoverschrijdend koopgedrag.
Waar ligt de oorzaak?
De ACM wijst erop dat prijsverschillen niet alleen voortkomen uit supermarktbeleid, maar ook uit keuzes van leveranciers en andere schakels in de keten. Daarom wordt de hele supplychain geanalyseerd om een compleet beeld te krijgen van de mechanismen die prijzen vormen en sturen in de dagelijkse detailhandel.
Een relevante factor is de onderhandelingspositie van supermarkten. In kleinere markten hebben ketens minder inkoopmacht tegenover grote leveranciers, waardoor inkoopprijzen hoger kunnen uitvallen en consumenten uiteindelijk meer betalen voor identieke of vergelijkbare producten.
Daarnaast spelen Europese en nationale regels mee, die in elk land net anders worden toegepast. Variaties in etikettering, accijnzen, verpakkingsvoorschriften en promotiebeperkingen kunnen ertoe leiden dat hetzelfde product in het ene land duurder uitvalt dan in het andere.
Het komt ook voor dat leveranciers onderling afspraken maken die de ruimte voor prijsaanpassingen beperken. Daardoor wordt de onderhandelingsvrijheid tussen producenten en winkeliers kleiner en bewegen consumentenprijzen minder snel mee met dalende kosten in de keten.
Wie zich wil verdiepen in concurrentie en marktwerking in de detailhandel kan terecht bij berichtgeving van grote nieuwsrubrieken, waar uiteenlopende analyses laten zien dat meerdere factoren samen bepalen wat consumenten uiteindelijk betalen en waarom verschillen tussen landen hardnekkig kunnen blijven bestaan.
Onderdeel van dagelijks leven
Het onderzoek zoomt in op alledaagse producten die bijna elk huishouden wekelijks koopt, zoals brood, melk, koffie en thee. Deze basisartikelen zijn essentieel in het voedingspatroon en vormen een groot deel van het winkelmandje, waardoor prijsschommelingen direct gevoeld worden in het gezinsbudget.
Prijsverschillen vallen snel op omdat consumenten deze artikelen frequent kopen en prijzen onderling vergelijken. Kleine veranderingen tellen op, zeker bij huishoudens die strak budgetteren of meerdere monden te voeden hebben.
Huishoudens passen hun planning aan wanneer prijzen stijgen. Men zoekt vaker naar aanbiedingen, kiest goedkopere varianten of plant de boodschappen rond promoties om totale uitgaven te beperken en ruimte te houden voor andere vaste lasten.
Supermarkten spelen daarop in met gerichte acties, loyaliteitsprogramma’s en huismerken die prijsbewuste klanten aanspreken. Marketing en schapindeling worden regelmatig bijgesteld om beter aan te sluiten bij veranderende voorkeuren en prijssensitiviteit.
Dat is precies waarom de ACM juist deze basisproducten diepgaand onderzoekt. Omdat zij het dagelijks leven direct raken, zijn ze geschikt om transparantie te vergroten, prijsvorming te verduidelijken en eventuele verstoringen in concurrentie zichtbaar te maken.
Resultaten pas later
De Autoriteit Consument & Markt verwacht dat door de omvang en complexiteit van het onderzoek de resultaten pas in de zomer van 2026 kunnen worden gepubliceerd. De tijd is nodig om gegevens zorgvuldig te verzamelen, te analyseren en conclusies robuust te onderbouwen, zodat aanbevelingen standhouden in beleid en praktijk.
Er wordt informatie verzameld over een breed palet aan producten en leveranciers. Dat vraagt om datasets die per categorie verschillen en om vergelijkingen die rekening houden met seizoenen, inkoopcycli en logistieke verschillen, zodat uitschieters en trends van elkaar kunnen worden onderscheiden.
De toezichthouder beperkt zich niet tot cijfers, maar spreekt ook met supermarkten, producenten en leveranciers. Die gesprekken geven context bij de data en laten zien welke prikkels in de praktijk werken, waar knelpunten ontstaan en welke oplossingen draagvlak hebben bij partijen in de keten.
Daarnaast kijkt men naar prijsontwikkeling over langere perioden, zodat structurele veranderingen, kostenverschuivingen en effecten van beleid zichtbaar worden. Dat verhoogt de nauwkeurigheid van het onderzoek en verbetert de toepasbaarheid van de uiteindelijke aanbevelingen.
Wie meer wil weten over de taak en werkwijze van de ACM vindt op kanalen van de Rijksoverheid toelichting over hoe de organisatie consumenten ondersteunt, concurrentie bewaakt en transparantie rond prijsvorming stimuleert. Deze informatie helpt om het onderzoek in een bredere context te plaatsen.
Onderhandelingen met leveranciers
In de afgelopen jaren liepen onderhandelingen tussen supermarkten en leveranciers geregeld moeizaam, vooral bij sterke merken met een groot marktaandeel. Beperkte beschikbaarheid in combinatie met hoge vraag maakt het lastig om snel tot overeenstemming te komen over prijzen en voorwaarden.
Wanneer gesprekken lang duren, kan het aanbod tijdelijk krimpen. Consumenten zien dat direct terug in lege schappen of in beperktere keuze, waardoor men uitwijkt naar alternatieve merken of naar andere winkels waar de gewenste producten wel op voorraad zijn.
Voor supermarkten is afwezigheid van hardlopers nadelig, omdat klanten dan sneller overstappen. Leveranciers lopen omzet en zichtbaarheid mis, wat later impact kan hebben op marktaandeel en promotieresultaten. Beide partijen hebben er dus belang bij snel tot een akkoord te komen.
Dergelijke situaties laten zien hoe gevoelig de markt is voor prijsonderhandelingen en hoe kleine verstoringen al merkbare effecten kunnen hebben op winkelervaring en prijsperceptie. Het onderstreept ook de noodzaak van duidelijke afspraken over leveringszekerheid en escalatiepaden tijdens gesprekken.
Daarom betrekt de ACM de volledige keten in het onderzoek. Alleen door het hele traject, van productie tot verkoop, te analyseren ontstaat een compleet en betrouwbaar beeld van de marktwerking en van de factoren die prijsverschillen in stand houden of juist verkleinen.
Voorbeeld Jumbo en Heineken
Bij Jumbo ontbraken langere tijd Heineken-producten doordat onderhandelingen over nieuwe voorwaarden voortduurden. De vertraging maakte zichtbaar hoe afhankelijk het schap kan zijn van afspraken die achter de schermen worden gemaakt.
Klanten merkten het direct, omdat bier tot de hardlopers behoort. Concurrerende merken kregen tijdelijk meer aandacht en sommige consumenten weken uit naar andere winkels of probeerden alternatieven, wat het koopgedrag tijdelijk verschoof.
Na verloop van tijd bereikten Jumbo en Heineken een akkoord, waarna de vertrouwde producten terugkeerden in het schap. Dat herstelde de routine voor vaste kopers en bracht het assortiment weer in balans, met positieve effecten op klanttevredenheid en keuzevrijheid.
Voor Jumbo betekende dit een completer aanbod en minder uitwijkgedrag van klanten, terwijl Heineken zijn zichtbaarheid en verkooppositie in de supermarktformule kon stabiliseren. Het illustreert hoe snel effecten van afspraken doorwerken op de winkelvloer.
Het voorbeeld laat zien dat prijsonderhandelingen directe invloed hebben op beschikbaarheid, perceptie en prijs. Het benadrukt ook het belang van heldere samenwerking in de keten om leveringszekerheid te borgen en de consument niet de dupe te laten worden van langdurige gesprekken.
Voorbeeld Albert Heijn en JDE Peet’s
Bij Albert Heijn deden zich vergelijkbare problemen voor met producten van Douwe Egberts, Senseo en Pickwick. Door vertraagde afspraken tussen de supermarkt en leverancier JDE Peet’s was het assortiment tijdelijk beperkter en kwamen er klachten binnen van klanten die hun vaste merken misten.
Consumenten weken uit naar alternatieven, maar een deel bleef trouw aan de formule en wachtte tot de favoriete producten terugkeerden. Dat onderstreepte hoe sterk merkvoorkeur en winkelbinding elkaar beïnvloeden bij dagelijkse aankopen.
Na nieuwe onderhandelingen keerden de artikelen terug in de schappen en werd het aanbod weer breder. De beschikbaarheid herstelde het vertrouwen bij klanten en zorgde voor meer rust in het logistieke proces, met stabielere leveringen en duidelijke verwachtingen.
Wie zich wil verdiepen in de positie van JDE in de markt vindt bij economische berichtgeving uitgebreide achtergronden over het belang van deze merken voor het boodschappenpatroon en hun rol in het consumptiegedrag van Nederlandse huishoudens.
Het voorbeeld laat zien hoe gehecht consumenten zijn aan hun voorkeursmerken en hoe merkloyaliteit koopkeuzes aanstuurt. Het bevestigt ook dat goede samenwerking tussen supermarkten en leveranciers essentieel is voor een stabiel, betrouwbaar aanbod in de winkel.
Wat dit betekent voor consumenten
Consumenten letten scherper op aanbiedingen en promoties, zeker wanneer prijzen of assortiment verschuiven en het huishoudbudget onder druk staat. Dat geldt in het bijzonder voor gezinnen die actief sturen op kosten en ruimte willen houden voor andere uitgavenposten.
Prijsvergelijken is voor veel huishoudens een vast onderdeel van het wekelijkse boodschappenritueel, zowel in de winkel als online. Men zoekt gericht naar prijsverschillen tussen ketens en maakt bewuste keuzes tussen merk, huismerk en budgetlijn.
Door slim gebruik te maken van acties, spaarsystemen en tijdelijk lage prijzen kan het totaalbedrag per week merkbaar dalen. Dat vergroot de rol van prijsinformatie in het aankoopgedrag en maakt transparantie belangrijker dan ooit.
Praktische tips om bewuster met geld om te gaan zijn terug te vinden bij organisaties die consumenten ondersteunen met budgetadvies. Dergelijke adviezen helpen bij het plannen van uitgaven, het voorkomen van impulsaankopen en het opbouwen van financiële veerkracht in onzekere tijden.
Het onderzoek van de ACM moet zorgen voor meer inzicht in prijsverschillen en heldere uitleg over prijsvorming. Met betere informatie kunnen consumenten zekerder kiezen en ontstaat een eerlijker speelveld waarin concurrentie op prijs en kwaliteit zichtbaar werkt.
Toekomstige duidelijkheid
Het doel van het ACM-onderzoek is consumenten helpen om geïnformeerde keuzes te maken door duidelijk te maken welke factoren de prijs bepalen en hoe partijen in de keten daar invloed op uitoefenen. Transparantie moet leiden tot voorspelbaarheid en vertrouwen in het dagelijkse boodschappenpakket.
De resultaten worden in 2026 verwacht en kunnen de basis vormen voor nieuwe afspraken tussen supermarkten en leveranciers. Dat kan gunstig uitpakken voor consumenten doordat prijsvorming inzichtelijker wordt en voor bedrijven doordat duidelijker is welke spelregels gelden in onderhandelingen en promoties.
Voor supermarkten kan dit betekenen dat zij meer openheid geven over kostenstructuren en prijspaden, zodat klanten begrijpen welke componenten de eindprijs bepalen. Voor consumenten kan dit het vertrouwen in de markt versterken en de perceptie van eerlijkheid verbeteren.
Het onderzoek kan bovendien de Europese samenwerking ondersteunen. Beter inzicht in prijsontwikkelingen en marktmechanismen helpt om handelsverkeer evenwichtiger te maken en om lessen uit te wisselen over beleid dat werkt voor zowel producenten als kopers.
Zo draagt het onderzoek bij aan een markt die efficiënt én klantgericht is. Consumenten krijgen meer zekerheid en duidelijkheid op de lange termijn, terwijl het supermarkt- en distributiesysteem profiteert van heldere spelregels en een gelijker speelveld.
Key-points
- De Autoriteit Consument & Markt onderzoekt prijsverschillen tussen Nederlandse supermarkten en buurlanden om consumenten te beschermen en inzicht te bieden in prijsvorming.
- Signalen wijzen erop dat bepaalde producten in Nederland duurder zijn, wat vragen oproept over transparantie en eerlijkheid in de keten.
- Belangrijke factoren zijn belastingniveaus, loonkosten, schaalvoordelen en logistiek, die gezamenlijk de uiteindelijke winkelprijs bepalen.
- De focus ligt op basisproducten zoals brood, melk en koffie, omdat die het gezinsbudget direct beïnvloeden en vaak worden gekocht.
- Definitieve resultaten worden in de zomer van 2026 verwacht en zullen breed worden gedeeld met consumenten en bedrijven.
- Samenwerking tussen supermarkten en leveranciers is cruciaal, omdat afspraken direct doorwerken in beschikbaarheid en prijs van producten.
- Jumbo en Heineken bereikten na intensieve besprekingen een akkoord, waardoor het assortiment werd hersteld en klanten hun vertrouwde producten terugvonden.
- Ook Albert Heijn en JDE Peet’s vonden een oplossing, waarna koffie- en theemerken opnieuw breed beschikbaar kwamen en de klanttevredenheid toenam.
- Consumenten besparen door actief prijzen te vergelijken en aanbiedingen te benutten, wat bewuster koopgedrag stimuleert.
- Het ACM-onderzoek moet leiden tot meer transparantie, beter inzicht in prijsmechanismen en groter vertrouwen in de supermarktsector, met voordelen voor zowel kopers als aanbieders.
DEEL NU: BEKIJK | De kosten zijn lager en er is intense concurrentie tussen supermarkten in de naburige landen, wat resulteert in aanzienlijk lagere prijzen voor boodschappen over de grens in vergelijking met ons eigen land.
Dit meesterstuk is ingenieus in elkaar gezet door Praatjesmaker, een sprankelend mediaplatform dat excelleert in het aanbieden van verhalen die zowel verhelderend als verrijkend zijn, rechtstreeks uit de verste uithoeken van onze planeet. Zorg dat je de aansluiting niet mist met onze boeiende updates door Praatjesmaker te volgen op Facebook. Spring aan boord voor een epische tocht door een universum van verhalen 🌐✨
Disclaimer
Dit artikel van SPECTRUM Magazine is uitsluitend bedoeld voor informatieve doeleinden. De inhoud vormt geen vervanging van professioneel financieel, juridisch of medisch advies. Lezers wordt aangeraden altijd eigen onderzoek te doen en bij belangrijke beslissingen deskundigen te raadplegen. SPECTRUM Magazine aanvaardt geen aansprakelijkheid voor keuzes die worden gemaakt op basis van dit artikel.
Facebook-disclaimer
Deze inhoud is gemaakt voor lezers die oprecht geïnteresseerd zijn in achtergrondinformatie en marktontwikkelingen. Het artikel is geen financieel advies en stimuleert lezers om altijd hun eigen keuzes te maken.