De ACM start een onderzoek naar prijzen van dagelijkse boodschappen in Nederland, vanwege signalen dat consumenten mogelijk te veel betalen. Het onderzoek richt zich op concurrentievervalsing en het beschermen van consumentenbelang. De toezichthouder brengt de markt in kaart, bekijkt de keten en neemt maatregelen voor eerlijke concurrentie en bescherming van consumenten. Dit moet het vertrouwen in de supermarktsector vergroten en prijsverschillen verklaren.
De ACM is een onafhankelijke toezichthouder die eerlijke markten en consumentenbescherming bevordert door onderzoek te doen naar prijsafspraken, misbruik van marktmacht en het functioneren van ketens. De organisatie treedt op wanneer spelregels worden overtreden en stimuleert transparantie, zodat bedrijven op basis van gelijke kansen concurreren en consumenten beter geïnformeerde keuzes kunnen maken op grond van duidelijke, betrouwbare informatie.
Het onderzoek richt zich op het verklaren van prijsverschillen en op de factoren die deze verschillen aanjagen. De ACM wil consumenten en bedrijven duidelijkheid geven over de manier waarop prijzen tot stand komen, zodat keuzes beter onderbouwd zijn en de marktdynamiek eerlijker en stabieler wordt, ook wanneer kosten in de keten veranderen en schommelingen tijdelijk extra druk op het prijsniveau zetten.
De toezichthouder bekijkt daarnaast of meer openheid in de keten kan leiden tot eerlijkere concurrentie in de sector. Dat kan betekenen dat supermarkten en hun leveranciers verplicht worden transparanter te zijn over prijsafspraken, marges en financiële stromen, zodat oneigenlijke prikkels sneller zichtbaar worden en mogelijke misstanden doelgericht en tijdig kunnen worden hersteld.
Veel mensen vinden het belangrijk dat boodschappen betaalbaar blijven, zeker nu vaste lasten stijgen en budgetten onder druk staan. De ACM houdt toezicht op de markt om te borgen dat prijzen eerlijk tot stand komen en dat consumenten waar voor hun geld krijgen, met voldoende keuze tussen merken, formules en prijsklassen en met duidelijke informatie over wat een product kost.
Content:
Signalen van hogere prijzen
Volgens de ACM zijn sommige producten in Nederlandse supermarkten duurder dan in Duitsland en België, al is nog onduidelijk welke componenten daarvoor het meest verantwoordelijk zijn. Het onderzoek moet uitwijzen in hoeverre lokale kosten, contractafspraken en marktomstandigheden dit verschil verklaren en of bijsturing nodig is om het speelveld evenwichtiger te maken.
Belastingen drukken zichtbaar op de eindprijs, omdat tarieven per land verschillen en direct doorwerken op kassabonnen. Transportkosten spelen eveneens mee, zeker wanneer Nederland producten van ver haalt of wanneer logistiek is verstoord, waardoor de totale kostprijs oploopt en tijdelijke prijspieken kunnen ontstaan in populaire categorieën.
Ook loonkosten in retail wegen mee in de prijs. In landen met hogere lonen stijgen de operationele kosten van supermarkten, wat zich vaak vertaalt in hogere consumentenprijzen, vooral bij arbeidsintensieve processen zoals versverwerking, vulwerk en service op de winkelvloer waar veel medewerkers voor nodig zijn.
De schaal van de markt is een andere factor. Duitsland heeft een grotere bevolking en meer afzetvolume, waardoor producenten efficiënter kunnen draaien en schaalvoordelen kunnen benutten. Dat leidt geregeld tot lagere prijzen per product en tot scherpere aanbiedingen die voor consumenten direct merkbaar zijn.
De beschikbaarheid van lokale producenten en regionale ketens beïnvloedt eveneens de prijsontwikkeling. Deze en andere elementen worden door de Autoriteit Consument & Markt onderzocht om helder te krijgen hoe prijsverschillen ontstaan en of er sprake is van oneerlijke verschillen die ingrijpen noodzakelijk maken voor een gezonde markt.
Vergelijking met buurlanden
Veel Nederlanders ervaren dat boodschappen in Duitsland vaak voordeliger zijn, vooral bij verse producten zoals groente en fruit, waarbij de combinatie van aanbod, promoties en schaalgrootte zichtbaar in het voordeel van de consument uitpakt en het winkelmandje per saldo goedkoper maakt.
Merkproducten zijn vaak goedkoper in België, wat grensoverschrijdend winkelen populair maakt onder Nederlanders. Dit is vooral merkbaar in grensregio’s, waar consumenten reageren op acties en prijsverschillen.
Belgische supermarkten hanteren daarnaast andere kortingsstrategieën en spreiden promoties vaak gelijkmatiger over het jaar. Dat levert extra voordeel op voor consumenten die gericht inkopen, terwijl prijsvolgers profiteren van een constanter promotieritme en voorspelbare aanbiedingen.
Nederlandse supermarkten benadrukken dat zij streven naar concurrerende prijzen en een aantrekkelijk promotiebeleid. Toch ervaren klanten dat dit niet altijd lukt, vooral bij bekende merkproducten en specifieke categorieën, waardoor de prijsverschillen in het oog blijven springen en aanleiding geven tot prijsvergelijking.
Uit gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat deze verschillen al langer onderwerp van studie zijn. Het nieuwe ACM-onderzoek bouwt daarop voort en moet nauwkeuriger inzicht geven in de factoren achter prijszetting en in de drijfveren van grensoverschrijdend koopgedrag dat op bepaalde momenten aantrekt.
Waar ligt de oorzaak?
De ACM wijst erop dat prijsverschillen niet alleen voortkomen uit supermarktbeleid, maar ook uit keuzes van leveranciers en andere schakels in de keten. Daarom wordt de hele supplychain geanalyseerd om een compleet beeld te krijgen van de mechanismen die prijzen vormen en sturen in de dagelijkse detailhandel en om gerichte verbeteringen te kunnen voorstellen.
Een relevante factor is de onderhandelingspositie van supermarkten. In kleinere markten hebben ketens minder inkoopmacht tegenover grote leveranciers, waardoor inkoopprijzen hoger kunnen uitvallen en consumenten uiteindelijk meer betalen voor identieke of vergelijkbare producten, zelfs wanneer volumes redelijk constant blijven.
Daarnaast spelen Europese en nationale regels mee, die in elk land net anders worden toegepast. Variaties in etikettering, accijnzen, verpakkingsvoorschriften en promotiebeperkingen kunnen ertoe leiden dat hetzelfde product in het ene land duurder uitvalt dan in het andere, zelfs wanneer de basisproductie vergelijkbaar is.
Het komt ook voor dat leveranciers onderling afspraken maken die de ruimte voor prijsaanpassingen beperken. Daardoor wordt de onderhandelingsvrijheid tussen producenten en winkeliers kleiner en bewegen consumentenprijzen minder snel mee met dalende kosten in de keten, wat de transparantie voor kopers niet ten goede komt.
Wie zich wil verdiepen in concurrentie en marktwerking in de detailhandel kan terecht bij berichtgeving van grote nieuwsrubrieken, waar uiteenlopende analyses laten zien dat meerdere factoren samen bepalen wat consumenten uiteindelijk betalen en waarom verschillen tussen landen hardnekkig kunnen blijven bestaan, zelfs bij toenemende Europese handel.
Onderdeel van dagelijks leven
Het onderzoek zoomt in op alledaagse producten die bijna elk huishouden wekelijks koopt, zoals brood, melk, koffie en thee. Deze basisartikelen zijn essentieel in het voedingspatroon en vormen een groot deel van het winkelmandje, waardoor prijsschommelingen direct voelbaar zijn in het gezinsbudget en snel gedrag beïnvloeden.
Prijsverschillen vallen snel op omdat consumenten deze artikelen frequent kopen en prijzen onderling vergelijken. Kleine veranderingen tellen op, zeker bij huishoudens die strak budgetteren of meerdere monden te voeden hebben en die weinig ruimte hebben voor onverwachte uitgaven.
Huishoudens passen hun planning aan door vaker naar aanbiedingen te zoeken, goedkopere varianten te kiezen of boodschappen rond promoties te plannen om totale uitgaven te beperken en ruimte te houden voor andere kosten zoals energie of vervoer.
Supermarkten spelen daarop in met gerichte acties, loyaliteitsprogramma’s en huismerken die prijsbewuste klanten aanspreken. Marketing en schapindeling worden regelmatig bijgesteld om beter aan te sluiten bij veranderende voorkeuren en prijssensitiviteit, zodat het aanbod aansluit bij de actuele vraag.
Dat is precies waarom de ACM juist deze basisproducten diepgaand onderzoekt. Omdat zij het dagelijks leven direct raken, zijn ze geschikt om transparantie te vergroten, prijsvorming te verduidelijken en eventuele verstoringen in concurrentie zichtbaar te maken, zodat maatregelen goed onderbouwd kunnen worden.
Resultaten pas later
De Autoriteit Consument & Markt verwacht dat door de omvang en complexiteit van het onderzoek de resultaten pas in de zomer van 2026 kunnen worden gepubliceerd. De tijd is nodig om gegevens zorgvuldig te verzamelen, te analyseren en conclusies robuust te onderbouwen, zodat aanbevelingen standhouden in beleid en praktijk en bijdragen aan voorspelbare prijspaden.
Er wordt informatie verzameld over een breed palet aan producten en leveranciers. Dat vraagt om datasets die per categorie verschillen en om vergelijkingen die rekening houden met seizoenen, inkoopcycli en logistieke verschillen, zodat uitschieters en structurele trends van elkaar kunnen worden onderscheiden en correct geïnterpreteerd.
The supervisor not only relies on numbers but also engages in conversations with supermarkets, producers, and suppliers. These discussions provide a deeper understanding of the data and shed light on which incentives are effective in practice, where bottlenecks arise, and which solutions are supported by key stakeholders who are actively involved in the supply chain on a daily basis.
Daarnaast kijkt men naar prijsontwikkeling over langere perioden, zodat structurele veranderingen, kostenverschuivingen en effecten van beleid zichtbaar worden. Dat verhoogt de nauwkeurigheid van het onderzoek en verbetert de toepasbaarheid van de uiteindelijke aanbevelingen voor consumenten en bedrijven.
Wie meer wil weten over de taak en werkwijze van de ACM vindt op kanalen van de Rijksoverheid toelichting over hoe de organisatie consumenten ondersteunt, concurrentie bewaakt en transparantie rond prijsvorming stimuleert. Deze informatie helpt om het onderzoek in een bredere context te plaatsen en verwachtingen realistisch te houden.
Onderhandelingen met leveranciers
In de afgelopen jaren liepen onderhandelingen tussen supermarkten en leveranciers geregeld moeizaam, vooral bij sterke merken met een groot marktaandeel. Beperkte beschikbaarheid in combinatie met hoge vraag maakt het lastig om snel tot overeenstemming te komen over prijzen en voorwaarden, waardoor schappen tijdelijk minder gevuld zijn.
Als gesprekken te lang duren, kan het aanbod tijdelijk afnemen. Dit kan resulteren in lege schappen of een beperktere keuze, waardoor consumenten mogelijk overstappen naar alternatieve merken of andere winkels met wel voorraad en mogelijk betere acties.
Voor supermarkten is afwezigheid van hardlopers nadelig, omdat klanten dan sneller overstappen. Leveranciers lopen omzet en zichtbaarheid mis, wat later impact kan hebben op marktaandeel en promotieresultaten. Beide partijen hebben er dus belang bij snel tot een werkbaar akkoord te komen dat leveringszekerheid waarborgt.
Dergelijke situaties laten zien hoe gevoelig de markt is voor prijsonderhandelingen en hoe kleine verstoringen al merkbare effecten kunnen hebben op winkelervaring en prijsperceptie. Het onderstreept ook de noodzaak van duidelijke afspraken over leveringszekerheid en escalatiepaden tijdens gesprekken, zodat klanten niet de dupe worden.
Daarom betrekt de ACM de volledige keten in het onderzoek. Alleen door het hele traject, van productie tot verkoop, te analyseren ontstaat een compleet en betrouwbaar beeld van de marktwerking en van de factoren die prijsverschillen in stand houden of juist verkleinen in de dagelijkse praktijk.
Voorbeeld Jumbo en Heineken
Bij Jumbo ontbraken Heineken-producten lange tijd vanwege aanhoudende onderhandelingen over nieuwe voorwaarden, waardoor duidelijk werd hoe belangrijk afspraken achter de schermen zijn voor het schap en hoe snel klanten veranderingen in het assortiment merken.
Klanten merkten het direct, omdat bier tot de hardlopers behoort. Concurrerende merken kregen tijdelijk meer aandacht en sommige consumenten weken uit naar andere winkels of probeerden alternatieven, wat het koopgedrag kortstondig verschoof en de prijsperceptie beïnvloedde.
Na verloop van tijd bereikten Jumbo en Heineken een akkoord, waarna de vertrouwde producten terugkeerden in het schap. Dat herstelde de routine voor vaste kopers en bracht het assortiment weer in balans, met positieve effecten op klanttevredenheid, keuzevrijheid en promotieresultaten.
Voor Jumbo betekende dit een completer aanbod en minder uitwijkgedrag van klanten, terwijl Heineken zijn zichtbaarheid en verkooppositie in de supermarktformule kon stabiliseren. Het illustreert hoe snel effecten van afspraken doorwerken op de winkelvloer en hoe belangrijk continuïteit is.
Het voorbeeld laat zien dat prijsonderhandelingen directe invloed hebben op beschikbaarheid, perceptie en prijs. Het benadrukt ook het belang van heldere samenwerking in de keten om leveringszekerheid te borgen en de consument niet de dupe te laten worden van langdurige gesprekken die gemakkelijk uitlopen.
Voorbeeld Albert Heijn en JDE Peet’s
Bij Albert Heijn deden zich vergelijkbare problemen voor met producten van Douwe Egberts, Senseo en Pickwick. Door vertraagde afspraken tussen de supermarkt en leverancier JDE Peet’s was het assortiment tijdelijk beperkter en kwamen er klachten binnen van klanten die hun vaste merken misten en minder konden variëren.
Consumenten weken uit naar alternatieven, maar een deel bleef trouw aan de formule en wachtte tot de favoriete producten terugkeerden. Dat onderstreepte hoe sterk merkvoorkeur en winkelbinding elkaar beïnvloeden bij dagelijkse aankopen en hoe belangrijk continuïteit in het schap is.
Na nieuwe onderhandelingen keerden de artikelen terug in de schappen en werd het aanbod weer breder. De beschikbaarheid herstelde het vertrouwen bij klanten en zorgde voor meer rust in het logistieke proces, met stabielere leveringen en duidelijke verwachtingen voor alle betrokkenen.
Wie zich wil verdiepen in de positie van JDE in de markt vindt bij economische berichtgeving uitgebreide achtergronden over het belang van deze merken voor het boodschappenpatroon en hun rol in het consumptiegedrag van Nederlandse huishoudens, waarbij koffiecategorieën vaak een groot aandeel in bestedingen hebben.
Het voorbeeld laat zien hoe gehecht consumenten zijn aan hun voorkeursmerken en hoe merkloyaliteit koopkeuzes aanstuurt. Het bevestigt ook dat goede samenwerking tussen supermarkten en leveranciers essentieel is voor een stabiel, betrouwbaar aanbod in de winkel en voor voorspelbare prijsvorming.
Wat dit betekent voor consumenten
Consumenten letten scherper op aanbiedingen en promoties, zeker wanneer prijzen of assortiment verschuiven en het huishoudbudget onder druk staat. Dat geldt in het bijzonder voor gezinnen die actief sturen op kosten en die ruimte willen houden voor andere uitgavenposten die maandelijks terugkomen.
Prijsvergelijken is voor veel huishoudens een vast onderdeel van het wekelijkse boodschappenritueel, zowel in de winkel als online. Men zoekt gericht naar prijsverschillen tussen ketens en maakt bewuste keuzes tussen merk, huismerk en budgetlijn, afhankelijk van de actuele acties en persoonlijke voorkeuren.
Door slim gebruik te maken van acties, spaarsystemen en tijdelijk lage prijzen kan het totaalbedrag per week merkbaar dalen. Dat vergroot de rol van prijsinformatie in het aankoopgedrag en maakt transparantie belangrijker dan ooit, zeker nu digitale folders en apps prijzen continu zichtbaar maken.
Praktische tips om bewuster met geld om te gaan zijn terug te vinden bij organisaties die consumenten ondersteunen met budgetadvies. Dergelijke adviezen helpen bij het plannen van uitgaven, het voorkomen van impulsaankopen en het opbouwen van financiële veerkracht in onzekere tijden, waarin prijzen sneller bewegen.
Het onderzoek van de ACM moet meer inzicht geven in prijsverschillen en duidelijke uitleg bieden over prijsvorming, zodat consumenten beter kunnen kiezen en concurrentie op prijs en kwaliteit zichtbaar wordt, met minder misverstanden.
Toekomstige duidelijkheid
Het doel van het ACM-onderzoek is consumenten helpen om geïnformeerde keuzes te maken door duidelijk te maken welke factoren de prijs bepalen en hoe partijen in de keten daar invloed op uitoefenen. Transparantie moet leiden tot voorspelbaarheid en vertrouwen in het dagelijkse boodschappenpakket en tot evenwicht tussen prijs en kwaliteit.
De resultaten worden in 2026 verwacht en kunnen de basis vormen voor nieuwe afspraken tussen supermarkten en leveranciers. Dat kan gunstig uitpakken voor consumenten doordat prijsvorming inzichtelijker wordt en voor bedrijven doordat duidelijker is welke spelregels gelden in onderhandelingen en promoties die het prijsbeeld bepalen.
Voor supermarkten kan dit betekenen dat zij meer openheid geven over kostenstructuren en prijspaden, zodat klanten begrijpen welke componenten de eindprijs bepalen. Voor consumenten kan dit het vertrouwen in de markt versterken en de perceptie van eerlijkheid verbeteren, zeker wanneer informatie eenduidig wordt gedeeld.
Het onderzoek kan bovendien de Europese samenwerking ondersteunen. Beter inzicht in prijsontwikkelingen en marktmechanismen helpt om handelsverkeer evenwichtiger te maken en om lessen uit te wisselen over beleid dat werkt voor zowel producenten als kopers in verschillende nationale contexten.
Zo draagt het onderzoek bij aan een markt die efficiënt én klantgericht is. Consumenten krijgen meer zekerheid en duidelijkheid op de lange termijn, terwijl het supermarkt- en distributiesysteem profiteert van heldere spelregels en een gelijker speelveld dat innovatie en keuzevrijheid stimuleert.
Key-points
- De Autoriteit Consument & Markt onderzoekt prijsverschillen tussen Nederlandse supermarkten en buurlanden om consumenten te beschermen en inzicht te bieden in prijsvorming, met aandacht voor ketentransparantie.
- Signalen wijzen erop dat bepaalde producten in Nederland duurder zijn, wat vragen oproept over transparantie en eerlijkheid in de keten en over de invloed van lokale kosten en afspraken.
- Belangrijke factoren zijn belastingniveaus, loonkosten, schaalvoordelen en logistiek, die gezamenlijk de uiteindelijke winkelprijs bepalen en het promotiebeleid mede sturen.
- De focus ligt op basisproducten zoals brood, melk en koffie, omdat die het gezinsbudget direct beïnvloeden en frequent worden gekocht, waardoor verschillen snel zichtbaar zijn.
- Definitieve resultaten worden in de zomer van 2026 verwacht en zullen breed worden gedeeld met consumenten en bedrijven, zodat aanbevelingen goed kunnen worden toegepast.
- Samenwerking tussen supermarkten en leveranciers is cruciaal, omdat afspraken direct doorwerken in beschikbaarheid en prijs van producten en in de keuzevrijheid voor klanten.
- Jumbo en Heineken bereikten na intensieve besprekingen een akkoord, waardoor het assortiment werd hersteld en klanten hun vertrouwde producten opnieuw konden kopen.
- Ook Albert Heijn en JDE Peet’s vonden een oplossing, waarna koffie- en theemerken opnieuw breed beschikbaar kwamen en de klanttevredenheid merkbaar toenam.
- Consumenten besparen door actief prijzen te vergelijken en aanbiedingen te benutten, wat bewuster koopgedrag stimuleert en het totaalbedrag per week kan verlagen.
- Het ACM-onderzoek moet leiden tot meer transparantie, beter inzicht in prijsmechanismen en groter vertrouwen in de supermarktsector, met voordelen voor zowel kopers als aanbieders op de lange termijn.
DEEL NU: BEKIJK | Door de lagere kosten en de onderlinge concurrentie tussen supermarkten in naburige landen, zijn de boodschappen over de grens aanzienlijk goedkoper dan in ons eigen land.
Dit stuk is zorgvuldig ontworpen door KijkPortaal, een dynamisch mediaplatform dat zich specialiseert in het leveren van verhalen die niet alleen inspireren maar ook verrijken, uitgezocht uit alle hoeken van de wereld. Zorg dat je niets mist van onze intrigerende content door KijkPortaal te volgen op Facebook. Laat je meeslepen door een wereld vol verhalen die echt impact hebben. 🌍✨
Disclaimer
Dit artikel van SPECTRUM Magazine is uitsluitend bedoeld voor informatieve doeleinden. De inhoud vormt geen vervanging van professioneel financieel, juridisch of medisch advies. Lezers wordt aangeraden altijd eigen onderzoek te doen en bij belangrijke beslissingen deskundigen te raadplegen. SPECTRUM Magazine aanvaardt geen aansprakelijkheid voor keuzes die worden gemaakt op basis van dit artikel.
Facebook-disclaimer
Deze inhoud is gemaakt voor lezers die oprecht geïnteresseerd zijn in achtergrondinformatie en marktontwikkelingen. Het artikel is geen financieel advies en stimuleert lezers om altijd hun eigen keuzes te maken.