ONTDEK | Joke Bruijs, de actrice, heeft besloten haar lichaam na haar overlijden te doneren aan de wetenschap. Dit artikel geeft een gedetailleerde beschrijving van het proces.

Steeds meer mensen ontdekken een bijzondere derde optie na het overwegen van de gebruikelijke keuzes voor een traditionele begrafenis of crematie: het schenken van hun lichaam aan de wetenschap. Hierbij wordt het lichaam gebruikt voor medisch onderzoek en wetenschappelijke doeleinden, waardoor zij op een unieke en zinvolle manier kunnen bijdragen aan de vooruitgang van de geneeskunde en het vergroten van kennis en begrip over het menselijk lichaam na het bewandelen van hun levenspad. Deze keuze laat niet alleen een blijvende impact achter, maar biedt ook een manier om de wetenschap te dienen en anderen te helpen zelfs na het leven, wat een waardevolle erfenis en nalatenschap kan zijn.

In 2025 koos actrice en zangeres Joke Bruijs op 73-jarige leeftijd opmerkelijk, ondanks haar langdurige gevecht tegen de ziekte van Parkinson. Moedig besloot ze dat haar lichaam na haar overlijden zou worden gebruikt voor medisch onderwijs en wetenschappelijk onderzoek, met als doel anderen te helpen die ook door deze ziekte worden getroffen.

Er is een groeiend besef onder mensen dat het doneren van hun lichaam een unieke vorm van erfenis is. Door hun lichaam te doneren, dragen ze niet alleen bij aan de opleiding van toekomstige artsen, maar bieden ze ook troost aan hun nabestaanden. Op deze manier blijft hun dierbare zelfs na hun overlijden een waardevolle bijdrage leveren aan de medische zorg en wordt hun nalatenschap voortgezet in het helpen van anderen.

Het is opvallend dat het concept van lichaamsdonatie in Nederland al vele decennia bestaat en een belangrijke rol heeft gespeeld als essentieel onderdeel van medisch onderwijs. Het biedt studenten de unieke kans om respectvol te leren over het menselijk lichaam in al zijn complexiteit en diversiteit, wat van cruciaal belang is voor het verwerven van medische kennis en vaardigheden.

Hoe regel je dit

Het is belangrijk om je wensen officieel vast te leggen tijdens je leven door middel van een wilsbeschikkingsformulier, zodat ze gerespecteerd en opgevolgd worden in geval van nood of onverwachte omstandigheden. Dit formulier dient vervolgens ingediend te worden bij een medisch centrum.

Het formulier wordt met de hand ingevuld om ervoor te zorgen dat alle wensen duidelijk en ondubbelzinnig vastgelegd zijn, zodat zowel artsen als familieleden precies weten welke stappen er moeten worden gevolgd. Het document kan worden opgevraagd bij het centrum in de eigen regio, waardoor het gemakkelijk toegankelijk is voor iedereen die het nodig heeft.

Medische centra accepteren alleen nieuwe aanmeldingen wanneer er voldoende capaciteit beschikbaar is, waardoor het af en toe kan voorkomen dat er tijdelijk geen mogelijkheid is voor nieuwe inschrijvingen.

Voor families is het geruststellend wanneer alles vooraf goed geregeld is, omdat dit rust en gemoedsrust biedt bij de praktische afwikkeling van zaken na een bepaalde gebeurtenis. Daarom is het verstandig om dierbaren tijdig en transparant te informeren over de genomen beslissingen, zodat zij begrijpen waarom deze keuze is gemaakt en wat er precies van hen verwacht wordt in het vervolgproces. Dit kan helpen om eventuele misverstanden of conflicten te voorkomen en zorgt voor een soepel verloop van de geplande stappen.

Niet altijd plek

Het komt regelmatig voor dat in Nederland zich veel geïnteresseerden aanmelden voor lichaamsdonatie, waardoor medische instellingen tijdelijk geen nieuwe inschrijvingen kunnen aannemen vanwege de overweldigende vraag naar donaties, wat kan leiden tot wachtlijsten voor potentiële donoren.

Bij het Leids Universitair Medisch Centrum kwam het bijvoorbeeld voor dat gedurende bepaalde periodes geen nieuwe inschrijvingen mogelijk waren voor potentiële donoren, aangezien er reeds voldoende beschikbare donoren waren en de capaciteit volledig benut werd.

Ook andere medische centra, zoals het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), hebben in het verleden te maken gehad met periodes waarin er sprake was van een grote belangstelling voor lichaamsdonatie. Dit wijst erop dat het fenomeen van lichaamsdonatie steeds meer bekendheid en draagvlak krijgt binnen de samenleving.

Inschrijvingen worden na verloop van tijd vaak opnieuw geopend, zodat geïnteresseerden opnieuw hun aanmelding kunnen indienen. Om op de hoogte te blijven van eventuele wachttijden of beperkingen, is het verstandig om altijd actuele informatie bij het betreffende centrum op te vragen.

Wat gebeurt er daarna

Na het overlijden van een donor wordt het lichaam meestal binnen 24 uur naar de anatomieafdeling gebracht om het snel te conserveren voor wetenschappelijke doeleinden. Dit is nodig vanwege de snelle start van natuurlijke processen na de dood.

Om het lichaam geschikt te houden voor onderwijs en onderzoek, wordt het gebalsemd door specialisten die vloeistoffen met conserverende stoffen en soms kleurstoffen in de bloedbaan aanbrengen.

Dankzij dit proces, dat het lichaam op conservatieve wijze conserveert en bewaart, kan het veel langer gebruikt worden, soms wel maanden of zelfs jaren, waardoor studenten en artsen ruimschoots de gelegenheid krijgen om hun kennis en praktische vaardigheden te ontwikkelen en te verdiepen.

Op deze manier blijft de structuur van organen en weefsels goed behouden, wat het werken met echte lichamen bijzonder waardevol maakt voor medisch onderwijs. Daarnaast maakt het de zorgvuldige bestudering van het menselijk lichaam mogelijk, wat essentieel is voor het begrijpen van anatomie en het trainen van medische professionals.

Minder tijd voor afscheid

Doordat het lichaam snel wordt overgebracht, is er meestal weinig tijd voor een uitgebreid fysiek afscheid, wat kan leiden tot het gedwongen afscheid nemen door nabestaanden zonder volledige voorbereiding. Desondanks zijn er alternatieve manieren om op een betekenisvolle manier herinneringen te eren en troost te vinden tijdens de rouwperiode, ondanks deze beperkingen.

Veel medische centra hebben speciale gedenkplekken waar families terechtkunnen om persoonlijke woorden te schrijven, bloemen neer te leggen of symbolische objecten achter te laten ter nagedachtenis aan hun dierbare overledene, waardoor zij een plek hebben om hun verdriet te uiten en steun te vinden in deze moeilijke tijd.

In Leiden wordt jaarlijks een herdenkingsdag georganiseerd waarbij artsen, studenten en families samenkomen om gezamenlijk te herdenken. Muziek en persoonlijke toespraken dragen bij aan het creëren van een warme en betekenisvolle sfeer tijdens deze belangrijke bijeenkomst.

Voor gezinnen is dit vaak een bron van troost en erkenning, waarbij de waardevolle bijdrage van hun dierbare aan de samenleving wordt benadrukt. Het biedt een gezamenlijk moment van herinnering en respect.

Gebruik in onderwijs

Veel gedoneerde lichamen worden gebruikt in medisch onderwijs, waar studenten anatomie bestuderen, medische procedures oefenen en inzicht krijgen in het menselijk lichaam. Het doel is om een diepgaand begrip te ontwikkelen van de anatomie en fysiologie van de menselijke vorm.

Het werken met een echt lichaam in de anatomiekamer geeft studenten de unieke mogelijkheid om daadwerkelijk te ervaren hoe weefsels aanvoelen en om te observeren hoe organen van persoon tot persoon kunnen variëren. Deze waardevolle ervaring resulteert in een diepgaande kennis die niet volledig kan worden verkregen uit modellen of digitale simulaties.

Voor docenten is het werken met echte lichamen bijzonder waardevol, omdat het hun lessen verrijkt, meer diepgang geeft en studenten helpt de theoretische concepten op een levendige en realistische manier te begrijpen.

Voor studenten zelf is het vaak een intensieve en indrukwekkende ervaring die hen de mogelijkheid biedt om hun zelfvertrouwen en praktische vaardigheden verder te ontwikkelen, waardoor ze beter voorbereid zijn op hun toekomstige rol binnen de zorgsector.

Oefenen voor artsen

Er worden gedoneerde lichamen gebruikt door artsen om nieuwe technieken en procedures te testen en te ontwikkelen, zodat chirurgen kunnen oefenen en verfijnen voordat ze worden toegepast op patiënten. Dit vermindert risico’s en verbetert de kwaliteit van zorg.

Zelfs tandartsen, fysiotherapeuten en andere medische experts maken gebruik van deze leermethode. Het helpt hen om hun vaardigheden te verfijnen en hun kennis te verdiepen binnen een praktische en realistische omgeving.

Trainen van vaardigheden in deze setting is zowel veilig als leerzaam, net alsof het in een real-life situatie plaatsvindt. Dit resulteert in een verbeterde zorgkwaliteit, wat ten goede komt aan de zorg voor toekomstige patiënten.

Mensen dragen met hun donatie rechtstreeks bij aan een modernere en verbeterde medische wereld. Hun keuze betekent een waardevolle investering in kennis en vakmanschap, waar uiteindelijk iedereen van profiteert.

Onderzoek en wetenschap

Experts bij het Amsterdam UMC analyseren zorgvuldig een deel van de lichamen die beschikbaar zijn gesteld voor wetenschappelijk onderzoek. Zij onderzoeken hoe deze lichamen reageren in verschillende situaties om meer inzicht te krijgen in het functioneren van het menselijk lichaam.

Dit onderzoek levert belangrijke inzichten op voor zowel de medische wereld als het forensisch onderzoek door te onderzoeken hoe factoren zoals bodemgesteldheid, temperatuur en luchtvochtigheid invloed hebben op biologische processen. Deze kennis kan worden toegepast bij het identificeren van ziekten, het oplossen van misdaden en het verbeteren van de algemene gezondheid en veiligheid.

De verkregen kennis draagt bij aan een dieper begrip van deze processen en kan bovendien leiden tot baanbrekende medische innovaties en de ontwikkeling van geavanceerde en effectieve nieuwe behandelmethoden die het leven van patiënten kunnen verbeteren en mogelijk zelfs levensreddend zijn.

Interessant is dat deze kennis vaak ook buiten de geneeskunde bruikbaar is, aangezien ze toepassing vindt in disciplines zoals milieukunde en daarnaast kan inspireren tot innovatieve oplossingen binnen andere natuurwetenschappen.

Wat gebeurt er later

Na gebruik voor onderwijs of onderzoek, worden de resten niet teruggegeven aan de familie. Opties voor herdenking zijn het organiseren van een ceremonie of het plaatsen van een gedenkplaat op de locatie van gebruik.

Veel academische centra hebben speciale gedenkplekken die zijn gecreëerd als een rustige en vredige ruimte waar nabestaanden de gelegenheid krijgen om op een passende manier stil te staan bij hun dierbare overledene, en waar zij tevens de mogelijkheid hebben om een persoonlijke herinnering achter te laten.

Daarnaast worden regelmatig herdenkingsbijeenkomsten gehouden waar artsen en studenten hun dankbaarheid tonen, waardoor de waardevolle bijdrage van de overledene zichtbaar en erkend wordt in deze bijzondere momenten van samenzijn.

Voor nabestaanden bieden deze dagen vaak veel steun en troost, doordat ze de betekenisvolle bijdrage benadrukken die hun geliefde heeft geleverd aan de medische wetenschap en aan toekomstige generaties.

Alleen organen schenken

Niet alle mensen nemen de beslissing om hun volledige lichaam te doneren voor medisch onderzoek of transplantatiedoeleinden, daarom bestaat ook de optie om alleen de hersenen of het hart beschikbaar te stellen voor deze specifieke doeleinden.

Voor dit soort donaties bestaan gespecialiseerde onderzoeksbanken, zoals de Nederlandse Hersenbank, die zich richten op het verzamelen, analyseren en bewaren van hersenweefsel en andere lichaamsweefsels voor diepgaand onderzoek naar neurologische en cardiologische aandoeningen.

Door het geven van deze donaties helpen mensen direct bij het ondersteunen van onderzoek naar ziekten zoals Alzheimer en diverse hartproblemen, waardoor de ontwikkeling van nieuwe behandelmethoden mogelijk wordt gemaakt.

Daarnaast ervaren families vaak een eenvoudiger en gestroomlijnder traject bij de afwikkeling van de donatie wanneer alles vooraf officieel en zorgvuldig wordt vastgelegd, zodat het proces correct en volgens de geldende regels verloopt.

Een bijzondere erfenis

In Nederland zijn er zeven academische centra waar lichaamsdonatie mogelijk is, waaronder het Erasmus MC, UMC Utrecht en Radboudumc. Deze centra spelen een belangrijke rol bij het faciliteren van dit proces, dat helpt bij medisch onderzoek en de opleiding van medische professionals.

Elk centrum gaat uiterst zorgvuldig en respectvol om met de geschonken lichamen, waarbij ze worden ingezet om studenten en artsen op een praktische en leerzame manier te onderwijzen, met als doel het verbeteren van de medische kennis en vaardigheden van de betrokkenen.

Wie ervoor kiest om zijn of haar lichaam te doneren, laat een betekenisvolle nalatenschap achter die bijdraagt aan kennis, onderwijs en wetenschappelijk onderzoek op een concrete manier.

Het is vaak een bron van troost voor nabestaanden om te weten dat hun dierbare anderen heeft geholpen. Dit wordt gezien als een waardevolle en blijvende manier om een positieve impact op de samenleving te hebben.

Key-points

• Lichaamsdonatie biedt een volwaardig alternatief voor begraven of cremeren en maakt het mogelijk om een blijvende bijdrage te leveren aan de samenleving en toekomstige generaties.
• Het proces verloopt altijd via een officieel formulier, dat ruim van tevoren volledig en zorgvuldig wordt ingevuld en ondertekend om de wensen van de donor correct vast te leggen.
• Na donatie wordt het lichaam doorgaans snel naar een academisch centrum gebracht, waar het professioneel en nauwkeurig wordt geconserveerd en voorbereid volgens strikte richtlijnen.
• De lichamen worden primair gebruikt voor medisch onderwijs, maar spelen ook een belangrijke rol in specialistisch onderzoek, waarmee zij bijdragen aan kennisontwikkeling en wetenschappelijke vooruitgang.
• Nabestaanden kunnen gedenkplekken bezoeken en deelnemen aan zorgvuldig georganiseerde bijeenkomsten, wat troost biedt en erkenning geeft voor de bijzondere keuze van hun dierbare.
• Daarnaast zijn hersen- en hartdonatie mogelijk via gespecialiseerde onderzoeksbanken die zich volledig richten op deze vormen van wetenschappelijk onderzoek.
• In Nederland zijn zeven academische centra actief binnen dit landelijk erkende programma voor lichaamsdonatie, wat zorgt voor een uniforme, betrouwbare en professionele afhandeling van de procedure.
• Lichaamsdonatie wordt beschouwd als een bijzondere en waardevolle nalatenschap die een significante bijdrage levert aan de maatschappij en de ontwikkeling van toekomstige zorgprofessionals.

DEEL NU: ONTDEK | Joke Bruijs, de actrice, heeft besloten haar lichaam na haar overlijden te doneren aan de wetenschap. Dit artikel geeft een gedetailleerde beschrijving van het proces.

Dit juweeltje is kunstig vervaardigd door KletsPraat, het mediaplatform dat meer te bieden heeft dan alleen gebabbel. Wij brengen verhalen die niet alleen je ogen openen, maar ook je horizon verbreden, rechtstreeks vanuit alle hoeken van onze bonte wereld. Hang aan voor onze sprankelende updates door KletsPraat op Facebook te volgen. Kom aan boord voor een avontuurlijke tocht vol verhalen die je wakker schudden, nog beter dan je ochtendkoffie op een trage dinsdag! ☕🌎✨

Disclaimer

Dit artikel in SPECTRUM Magazine is geschreven ter informatie. Het bevat geen financieel advies, geen juridisch advies en geen medisch advies. De inhoud is zorgvuldig samengesteld op basis van betrouwbare bronnen, maar het gebruik ervan is volledig op eigen verantwoordelijkheid. Raadpleeg altijd een gekwalificeerde professional voor persoonlijke beslissingen.

SPECTRUM Magazine kan geen aansprakelijkheid accepteren voor het gebruik van de informatie in dit artikel. De inhoud is uitsluitend bedoeld om kennis te delen en inzicht te geven.

Op Facebook benadrukken wij dat dit artikel geen financieel advies is en dat lezers vooral geïnteresseerd zijn in onze inhoud vanwege de waardevolle en toegankelijke informatie die wij bieden.

Referenties

• Hildebrandt, H. (2019). History of body donation and anatomy in Europe. Cambridge University Press.
• Jones, D.G. & Whitaker, M.I. (2012). Anatomy’s use of unclaimed bodies: respect and ethics in body donation. Medical Journal of Australia.
• Winkelmann, A. (2016). Consent and body donation: The importance of full information. Clinical Anatomy.